دریای اندیشه

فقط کافی است با کمی حوصله و دقت به اطرافمان نگاه کنیم، حتماً به اتفاق نظر می‌رسیم که بسیاری از شهرها تبدیل  به موزه‌هایی شدند که نازیبایی‌ها را به نمایش گذاشتند. رودان هم از این امر مستثنی نیست؛ به گونه‌ای که کمتر کوچه و خیابانی را می‌توان یافت که با گل و گیاه و با نظمی در خور تحسین آراسته شده باشد تا وقتی از آن عبور می‌کنید، روح انسان تلطیف یابد.

با بررسی مبلمان شهری رودان  درمی‌یابیم که در انتخاب انواع مبلمان شهری، از یک سیاست علمی و اساسی تبعیت نشده است و نگاه به ظرفیت های غنی تاریخی، فرهنگی ، مذهبی و کشاورزی بهشت جنوب مغفول مانده است.

 دریای اندیشه- حامد آزادی: امروزه در سراسر جهان، طراحی محیط و مبلمان شهری در حیطه هویت و فرهنگ جامعه و شهروند است و در کشور ما نیز طراحی مبلمان شهری حول محور باورها، دیده‌ها و فرهنگ جامعه ما است.

برقراری ارتباط بصری مناسب بین طرح و انسان و یا به عبارتی دیگر، ارتباط بین مبلمان شهری و هویت انسانی اولین نقشی است که برای طراحی مبلمان شهری قائل می‌شویم، و مبلمان شهری در دومین نقش خود، وظیفه زیباسازی محیط را بر عهده می‌گیرد چرا که انسان زیبا پسند است و همین ویژگی در المان‌های شهری باعث آرامش شهروندان می‌‌شود.

در زندگی شهری امروز، به ندرت می‌توان کسی را یافت که به طریقی با مبلمان شهری سروکار نداشته باشد. سرپناه ایستگاه اتوبوس، باجه بلیت‌فروشی، نیمکت پارک یا تابلوی راهنمایی و رانندگی و...، فرقی نمی‌‌کند در هر حال با یک یا چند گروه از آنها در ارتباط هستیم. مبلمان شهری بخش زیادی از فعالیت در شهر را سامان می‌دهد و باعث بالا رفتن کیفیت استفاده شهروندان از خیابان، میدان، پارک و عرصه‌های دیگر شهری می‌شود.

عمده‌ترین ویژگی مبلمان شهری، کاربرد عام آن است. این گروه از محصولات بیش از هر چیز دیگر با توده مردم ارتباط مستقیم دارند و بدین لحاظ موضوع طراحی، ساخت و نصب آنها به مطالعات عمیق و دقیقی نیاز پیدا می‌کند. همچنین تاثیرات اقلیمی، مقدار و شدت نیاز، کمیت و کیفیت خدمات، تعمیر و نگهداری نیز بسیار حائز اهمیت است.

از خصوصیات مهم اجزای مبلمان شهری، وابسته بودن آنها به فرهنگ است. در طراحی شهری، چگونه مبله کردن فضاهای شهری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ برای مثال، چطور خیابان‌ها را از روشنایی مطلوب برخوردار کنیم و آیا نشانه‌های شهری و تابلوهای راهنما خوانا هستند و یا در مورد ایستگاه‌های اتوبوس، که یکی از مهمترین اجزای مبلمان شهری محسوب می‌شود و نقش مهمی در فرهنگ شهرنشینی دارد، باید طوری طراحی شوند که جذابیت آنها، شهروند را به استفاده از آن ترغیب کند، ضمن اینکه باید چینش آن، میدان دید مناسبی داشته باشد .

در مجموع، اجزای مبلمان شهری باید طوری در فضا مکان‌یابی شوند که فضاهای شهری به عنوان یک فضای تنفسی و نقطه تعامل بین حوادث اجتماعی برای شهروندان عمل کند.

به طور ساده و خلاصه وظیفه و بار هدایت، کنترل، امنیت، ارتباط، راحتی، تبلیغات، تزئین و تفریح در سطح شهر و خیابان بر عهده مبلمان شهری است و تنظیم چنین فعالیت‌هایی در سطح شهر از توانایی یک و یا چند کاراکتر تخصصی خارج است. در واقع این تنوع ساختاری، اساس شکل‌گیری تسهیلات و امکاناتی در سطح شهر با عنوان « مبلمان شهری » است .

بدیهی است که مبلمان شهری دامنه‌ی گسترده‌ای از محصولات را نیز شامل می‌گردد. چراغ و پایه روشنایی‌، نیمکت‌، صندلی و گلدان‌، علائم‌، تابلو، نمادها، انواع کیوسک، جایگاه دوچرخه، در و و دروازه، ورودی، نرده، حصار، آبخوری، ساعت خیابانی، تندیس، کفپوش، سنگفرش، کف‌سازی ، آسفالت‌، دهانه فاضلاب خیابانی‌، پله‌، شیب‌راهه‌، تیرک‌، دیواره‌، آبشار تزیینی ، آبنما، حوض شهری، استخر میدانی‌، گیاهان‌، درخت‌، آبراهه‌، آبسرد کن ، ایستگاه هواشناسی‌، باغچه‌، پارکومتر، رگولاتورگاز شهری، زباله دان ، شیرفشار آب، ستون اعلانات ، سکو، شیر آتش نشانی ، صندوق صدقات، فانوس، فواره ،وسایل ایمنی ترافیک، وسایل بازی پارک، جایگاه پلیس، جدول، جوی، جعبه تقسیم تلفن، خط کشی، چشم گربه‌ای، دکل برق ، درپوش‌های مختلف خیابانی‌، صندوق پست‌، پلاک خیابان‌، پل عابر پیاده‌، پل روی جوی‌، ترانسفورماتور، تلفن همگانی، تیر چراغ برق، سرپناه ایستگاه اتوبوس ، دستگاه‌های خودکار عرضه خوراکی ، پله برقی، شبکه پای درخت، محافظ تنه درخت ، سازه ،سایبان، سیم‌ها و کابل‌های هوایی، نقشه شهر و محله، کلیه تجهیزات معلولان ، فضای سبز ، پرچم ، پلاکارد ، تثبیت کننده شیبها ، تجهیزات ورود و خروج توقفگاه ، مسدود کننده راه ، توالت خیابانی، تجهیزات ورزشی خیابانی و نورافکن همگی جزء مبلمان شهری به حساب می‌آیند.

به مجموعه فوق می توان انواع دسترسی‌های شهری، فضای سبز، وسایل امنیت و ایمنی و محوطه‌سازی را نیز اضافه کرد. به تعبیر دیگر این تجهیزات اصولا شامل‌: عناصری است که در معرض دید عموم قرار دارند و در المان‌های اصلی شهر به کار گرفته می‌شوند.

نگاهی به مبلمان شهری در رودان

 کلیه‌ی مسائل مربوط به مبلمان شهری در شهر رودان، نیاز به یک بازبینی کلی و برنامه‌ریزی مدون و علمی دارند. زیرا با بررسی وضعیت عناصر مختلف مبلمان شهری در می‌یابیم که این مقوله از کمبودهای فراوانی برخوردار است و از آنجایی که عناصر مبلمان شهری به طور مستقیم و غیر‌مستقیم بر زندگی شهروندان تاثیر گذارند، لذا یک برنامه‌ریزی و بازبینی اساسی در کلیه مسائل اعم از‌: انتخاب جنس هریک از عناصر مبلمان با توجه به مطالعات اقلیمی و نوع بافت و ساختار کالبدی، ملاک قرار دادن ضوابط و معیارهای استاندارد جهت جانمایی و توزیع هر یک از آنها در نقاط مختلف شهر رودان ضروری به نظر می‌رسد.

طی مشاهدات میدانی انجام شده و با مطالعه‌ی ضوابط موجود، به این نتیجه می‌رسیم که متاسفانه در خصوص انتخاب جنس و نوع هر یک از عناصر مبلمان شهری، به شرایط آب و هوایی و در کنار ظرفیت های فرهنگی و ورزشی شهر رودان توجه چندانی نشده است.

ضمن اینکه در خصوص نوع بافت و ساختار کالبدی نیز به ویژه در مناطق حائز اهمیت، همچون بهره گیری از تاریخ منطقه و اینکه رودان به قطب کشاورزی جنوب شهره است و محصول لیمو ترش آن شهرتی جهانی دارد، بسیار کم رنگ دیده می شود.

 در مجموع با بررسی مبلمان شهری رودان در گام نخست درمی‌یابیم که در انتخاب انواع مبلمان شهری، از یک سیاست علمی و اساسی تبعیت نشده است و حتی هنوز هم برخی میدان های شهر فاقد یک مبلمان ساده هستند و برخی دیگر نیز  طراحی آنها بیش از ۳۰ سال قدمت دارد،  البته برخی اقدامات طی چهار سال گذشته کمی شکل و شمایل شهر را تغییر داده است اما تا دمیدن روح یک شهر کامل  دررودان فاصله زیادی دارد.

توسعه شهر در گرو مبلمان شهری مدرن

عضو شورای شهر رودان در گفتگو با خبرنگار دریای اندیشه ؛ مبلمان شهری را اینگونه توصیف می کند: بطور کلی مجموعه ای از بناها، نماد ها، دستگاهها و عناصری که در سطح شهر نصب می شود که باعث آسایش آرامش و زیبایی شهر شده، این مقوله را در برمی گیرد.

ولی الله واحدی افزود: البته این نمادها ،بناها و زیبا سازی های در سطح شهر باید مطابق با فرهنگ و تاریخ منطقه باشد.

وی ادامه داد: از آنجایی که مبلمان شهری دامنه ایی  از عناصر را شامل می شود که نقش مهمی در خدمات رسانی ، زیبا سازی و هویت بخشی به شهر دارند می توان آنرا یکی از عوامل اصلی در توسعه شهر دانست.

واحدی بیان داشت: بطور کلی مبلمان شهری، مبلمان پارک، خیابان، ترافیک و تبلیغات اطلاع رسانی را شامل می شود که در مجموع بخش بسیاری از زیبا سازی شهری را هم در بر دارد.

عضو شورای شهر رودان تصریح کرد: پیشرفت و توسعه شهر نیز با مولفه های مختلف سنجیده می شود که یکی از آنها مبلمان شهری است.

وی با اشاره به اینکه، آنچه از تعاریف مبلمان شهری را بیان نموده ام در شهر رودان چندان مشاهده نمی شود گفت: طی یکی دو سال اخیر تلاش هایی هم صورت گرفته اما کافی نیست.

واحدی از یکسان سازی پیاده رو ها ، ترمیم و خط کشی آسفالت و رنگ آمیزی معابر شهری ، افزایش و ارتقاء خدمات در اماکن عمومی شهر همچون سرویس های بهداشتی عمومی و پارکینگ های عمومی، نصب صندلی در نقاط مختلف شهر برای ایجاد مکان های مناسب استراحت رهگذران و عابران پیاده، ایجاد دیوار نگاره  هایی که در مناسبت های مختلف شهر با آنها مطابق با ایام زینت میگیرد ، نصب المان های مطابق با فرهنگ و تاریخ شهرستان و زیبا سازی فضای سبز شهری به عنوان خدمات که در شهر رودان به عنوان یک اولویت تلقی می شود و قطعا در دستور کار شورای شهر طی مدت خدمتگذارای به مردم شریف رودان قرار خواهد گرفت.

مبلمان شهری رودان باید هویت و اصالت خود را پیدا کند

مصیب داوری دیگر عضو شورای شهر رودان در ذیل یادداشتی اینگونه بر لزوم پایه گذاری مبلمان شهری در رودان تاکید می کند: مبلمان شهری رودان باید هویت و اصالت خودش را پیدا کند؛ اصالتی که برگرفته از فرهنگ این مردم؛ مشتمل بر  آیین؛ آداب و رسوم این دیار است؛ با شهری سرگشته طرفیم شهری که شهروندان  رودانی هیچ المان و نشانه ای از خودشان را در آن پیدا نمی کنند؛ شهر باید زنده باشد و زندگی ببخشد؛ شهر باید پویا باشد و از دلش خلاقیت جوانه بزند، ولی شما با شهری طرفید که هیچ زبان گویایی ندارد شهری با قدمت کهن پر از آداب و رسوم هایی که هر کدامشان هزاران سخن ناگفته و نانوشته با خودش به همراه دارد. قطعا سوالی که مطرح میشود این است که این هویت بصری در کجای این شهر قرار دارد؟ کدام زیر ساخت فرهنگی شهر رودان ما را به اصالت؛ قدمت؛ تاریخ و فرهنگ این شهر نزدیک میکند؟ یا بهتره بگویم در طول تمام این سال‌هایی که رودان اسم شهر را با خودش به یدک می‌کشد معماری در بافت شهری و محلات این شهر چه جایگاهی دارد؟

تمام این سوالات و پاسخ های نداده برمیگردد به مدیریت شهری بر اساس نقشه ی راهی که نه فقط جلوی پا بلکه فرسنگ ها آن طرف تر را هم ببیند که باید گفت در تمام این سالها وجود نداشته است.

مبلمان شهری از یک میله ی پرچم؛ رنگ سنگ جدول؛ روشنایی؛ پله و پل ها خودش را نشان می دهد تا تمام زیر ساخت ها و نشانه هایی که هویت یک شهروند را به او یادآوری می کند؛ ما در این مسیر راه طولانی ای را در پیش داریم؛ مدیریت شهری رودان به همه ی آدم هایش به تمامی شهروندانش کلی کار انجام نشده و طراحی نشده بدهکار است باید بتوانیم اعتماد رفته را برگردانیم که کاری بس مشکل است؛ اگر فقط بخواهیم هویت اسمی آن را در خود شهر رودان تعریف کنیم مدت ها زمان خواهد برد تا اهالی رودان به صورت بصری آن را مشاهده کنند؛ بهشت جنوب اسمی است که باید به محض ورود به رودان آن را لمس کرد ولی هیچگاه هیچ تعریف بصری را برایش به وجود نیاوردیم شهری با پشتوانه مرکبات و باغهای زیبا فقط نیاز به یک برنامه ریزی در ورودی آن دارد که باید نشست و به سرعت عملیات آن را آغاز کرد؛ رودان ظرفیت  تبدیل شدن به یک شهر جمع و جور و مدرن را دارد به شرطی که بخواهیم و سرفصل های مشترک مدیریتی را بررسی کرد؛ مبلمان شهری در هر شهری نیاز به تعریف جداگانه دارد اگر رودان بخواهد مقصد گردشگری گردشگران باشد که می‌تواند باید نیازهای آن را در قالب برنامه ای دراز مدت مطرح و تصویب کرد.

با تمام گفته ها و نگفته ها سعی و تلاش می کنیم شهر رودان در مبلمان شهری خود به جایگاه واقعی اش برسد هر چند در مدت چهار ساله سخت خواهد بود.